Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Zgierzu

UZASADNIENIE

W dniu 12 maja 2023 roku N. S. i I. S. z pozwem przeciwko (...) Banku (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w K., wnosząc
o zasądzenie od pozwanego solidarnie na ich rzecz kwoty 18604,71 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty oraz ustalenie, że postanowienia umowy o mieszkaniowy kredyt budowlano-hipoteczny w złotych nr (...) z dnia 17 czerwca 2021 roku zawartej pomiędzy stronami tj. § 3 ust. 1, ust. 2-3 oraz ust. 5-8 – stanowią niedozwolone postanowienia umowne i nie wiążą powodów (są bezskuteczne wobec powodów) od chwili jej zawarcia. Ewentualnie strona powodowa wniosła o zasądzenie od pozwanego solidarnie na ich rzecz kwoty18604,71 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty oraz ustalenie, że wskazane postanowienia ww. umowy są nieważne od chwili jej zawarcia. Strona powodowa podniosła, że kwestionowane postanowienia umowy łączącej strony dotyczą ustalania zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik WIBOR, które to postanowienia
w ocenie strony powodowej stanowią niedozwolone postanowienia umowne, a ponadto są sprzeczne z przepisami ustawy, zasadami współżycia społecznego oraz naturą stosunku prawnego, co powinno skutkować ich nieważnością, a Sąd powinien zasądzić na rzecz powodów dochodzoną kwotę, która obejmuje sumę uiszczonych rat odsetkowych kredytu naliczonych w oparciu o wskaźnik WIBOR.

(pozew – k. 3-44v)

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Strona pozwana zakwestionowała twierdzenia powodów w przedmiocie abuzywności klauzul dotyczących oprocentowania zawartych w umowie.

(odpowiedź na pozew – k. 262-341)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17 czerwca 2021 roku I. S. i N. S. jako kredytobiorcy zawarli z (...) Bankiem (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w K. umowę o mieszkaniowy kredyt budowlano-hipoteczny w złotych nr (...).

Na podstawie tej umowy Bank udzielił kredytobiorcom na ich wniosek z dnia 29 marca 2021 roku kredytu w kwocie 837218 zł. Umowa została zawarta na okres od 17 czerwca 2021 rok do 5 grudnia 2052 roku.

Zgodnie z § 3 ust. 1 umowy kredyt został oprocentowany według zmiennej stopy procentowej, która na dzień podpisania umowy kredytu wynosiła 2,35% w stosunku rocznym. Umówiono się, że wysokość zmiennej stopy procentowej będzie ustalana przez Bank jako suma wskaźnika referencyjnego WIBOR 6M oraz marży Banku w wysokości 2,10 p.p. Marża Banku jest niezmienna w całym okresie kredytu, zaś w sytuacji gdy wskaźnik referencyjny WIBOR 6M przyjmie wartość 0 lub ujemną oprocentowanie kredytu będzie równe wysokości marży Banku. W umowie wskazano, że podczas obowiązywania zmiennej stopy procentowej oprocentowanie kredytu nie może przekroczyć w stosunku rocznym wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie określonych w Kodeksie Cywilnym, zaś w przypadku, gdy oprocentowanie kredytu zgodnie z umową przewyższy wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie wówczas, począwszy od dnia wejście w życie zmienionej wysokości odsetek maksymalnych Bank będzie naliczał oprocentowanie odpowiadające wysokości odsetek maksymalnych.

W § 3 ust. 2 umowy ustalono, że z zachowaniem postanowień ust. 1.1 pierwsza zmiana oprocentowania nastąpi w 6 miesiącu kalendarzowym od podpisania niniejszej umowy, w dniu określonym w niej jako dzień spłaty raty kapitałowo-odsetkowej, zaś każda następna zmiana oprocentowania następuje co 6 miesięcy od poprzedniej zmiany w dniu określonym w umowie jako dzień spłaty raty kapitałowo-odsetkowej.

W § 3 ust. 3 umowy ustalono, że w kolejnych okresach oprocentowanie jest zmienne
i ustalane jako suma wskaźnika referencyjnego WIBOR 6M obowiązującego w dniu zmiany oprocentowania, zaokrąglonego do drugiego miejsca po przecinku oraz marży Banku.

W § 3 ust. 5 umowy ustalono, że w pierwszym okresie obowiązywania stopy procentowej wskaźnik referencyjny WIBOR 6M jest ustalany w wysokości tego wskaźnika
z ostatniego dnia roboczego miesiąca kalendarzowego poprzedzającego miesiąc, w którym została zawarta umowa, zaokrąglony z dokładnością do drugiego miejsca po przecinku. Wskazano, że pierwsza zmiana wskaźnika referencyjnego nastąpi w szóstym miesiącu kalendarzowym od podpisania niniejszej umowy, w dniu określonym w niej jako dzień spłaty raty kapitałowo odsetkowej (w okresie karencji – raty odsetkowej) tj. dnia 5. Dalej ustalono, że każda następna zmiana wskaźnika referencyjnego następuje co 6 miesięcy od poprzedniej zmiany, zaś w dniu zmiany oprocentowania kredytu stosowany jest wskaźnik WIBOR 6M obowiązujący w tym dniu, zaokrąglony z dokładnością do drugiego miejsca po przecinku zachowaniem postanowień ust. 6.

Zgodnie z § 3 ust. 6 umowy jeśli zmiana oprocentowania wypada w sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, do ustalenia oprocentowania przyjmuje się wartość WIBOR 6M obowiązującą w dniu roboczym poprzedzającym ten dzień.

Stosownie do § 3 ust. 7 umowy wskaźnik referencyjnych WIBOR 6M jest ustalany zgodnie z Regulaminem stawek referencyjnych (...) i WIBOR. Wskazano, że administratorem wskaźnika referencyjnego WIBOR jest (...) SA z siedzibą
w W.. Regulamin stawek referencyjnych (...) i WIBOR oraz informacja o aktualnej wartości wskaźnika WIBOR są dostępne m.in. na stronie https://gpwbenchmark.pl/.
W przypadku istotnej zmiany lub zaprzestania opracowywania wskaźnika referencyjnego WIBOR, strony postępowania będą stosować zasady postępowania określone w załączniku nr 5 stanowiącym integralną część umowy.

Zgodnie z § 3 ust. 8 umowy zmiana oprocentowania zgodnie z zasadami określonymi w ust. 4-6 nie stanowi zmiany umowy i nie wymaga jej wypowiedzenia ani aneksowania.
O zmianie oprocentowania (w tym również o zmianie wskaźnika referencyjnego WIBOR 6M, będącym elementem składowym tego oprocentowania) oraz o wysokości kolejnych rat odsetkowych lub kapitało-odsetkowych obowiązujących w okresie do następnej zmiany stopy procentowej wraz ze wskazaniem daty, od której zmiana następuje, Bank powiadomi Kredytobiorcę najpóźniej wraz z przekazaniem nowego harmonogramu spłat w następujący sposób:

po przez system bankowości internetowej – o ile kredytobiorca jest użytkownikiem tego sytemu;

w formie listu zwykłego na adres wskazany dla doręczania korespondencji bankowej – dla pozostałych kredytobiorców.

Kredytobiorca został zobowiązany do spłat zgodnie z otrzymaną w harmonogramie informacją o wysokości rat odsetkowych lub kapitałowo-odsetkowych. Zmiana oprocentowania będzie miała wpływ na wysokość rat kapitało-odsetkowych (w okresie karencji – rat odsetkowych) oraz na wartość całkowitego kosztu kredytu. W przypadku zwiększenia oprocentowania, raty kapitałowo-odsetkowe (w okresie karencji – rat odsetkowych) ulegną zwiększeniu, natomiast w przypadku obniżenia oprocentowania raty kapitałowo-odsetkowe (w okresie karencji – raty odsetkowe) ulegną zmniejszeniu. Całkowity koszt kredytu będzie wzrastał w przypadku zwiększenia oprocentowania lub malał w przypadku zmniejszenia oprocentowania.

Stosownie do § 8 ust 1 lit. 9 umowy kredytobiorca oświadczył i zapewnił Bank, że jest świadom ryzyka związanego z zaciąganym zobowiązaniem kredytowym, zaś zgodnie z § 8 ust. 1 lit. h, ż dokonał wyboru oferty kredytu w złotych opartego na zmiennej stopie procentowej mając pełną świadomość ryzyka związanego ze zmienną stopą procentową. Został również poinformowany przez pracownika Banku o ryzyku i skutkach wynikających ze zmiennej stopy procentowej i jest w pełni świadom ich ponoszenia.

(poświadczona za zgodność z oryginałem kopia umowy – k. 51-62)

Kredytobiorcy we wniosku kredytowym w punkcie dotyczącym rodzaju oprocentowania wybrali oprocentowanie zmienne, zaś formularz przewidywał również możliwość wyboru oprocentowania stałego. Ponadto, kredytobiorcy oświadczyli, że
w przypadku wyboru oprocentowania zmiennego są świadomi ryzyka związanego
z zaciąganym zobowiązaniem, oraz, że dokonali wyboru oferty opartej na zmiennej stopie oprocentowania mając pełną świadomość ryzyka związanego ze zmienną stopą procentową. Oświadczyli również, że zostali poinformowani przez reprezentanta Banku o ryzykach
i skutkach wynikających ze zmiennej stopy procentowej oraz, że są w pełni świadomi ich ponoszenia oraz tego, że każda zmiana stopy procentowej wpłynie na wysokość rat kapitałowo-odsetkowych. Oświadczyli, że informacje te zostały im szczegółowo przedstawione w formie pisemnej w postaci symulacji wysokości rat kredytu obliczonych m.in. w następujących wariantach: przy zastosowaniu aktualnej stopy procentowej, przy zastosowaniu stopy procentowej wyższej o różnicę pomiędzy maksymalnymi a minimalnym poziomem stopy procentowej z ostatnich 12 miesięcy oraz stopy procentowej wyższej o 400 punktów bazowych, a także przy zastosowaniu stopy procentowej na poziomie: 3%, 5%, 10%. Kredytobiorcy oświadczyli ponadto, że są świadomi, iż w sytuacji w której wskaźnik referencyjny WIBOR przyjmie wartość zero lub ujemną, oprocentowanie kredytu będzie równe marży banku. Ostatecznie kredytobiorcy oświadczyli, że informacja o ww. zasadzie i jej skutkach została im przedstawiona w sposób wyczerpujący w formie ustnej, jak też w pisemnej w postaci symulacji wysokości rat kredytu obliczanej przy założeniu, że wskaźnik referencyjny WIBOR przyjmie wartość zero lub ujemną.

(kopia wniosku – k. 360-370v)

Od dnia zawarcia umowy do dnia 5 lipca 2022 roku powodowie wpłacili na rzecz pozwanego z tytułu rat odsetkowych łącznie 31708,58 zł.

(poświadczona za zgodność z oryginałem kopia zaświadczenia – k. 65-66)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów, który wiarygodność nie budziła wątpliwości i nie były one kwestionowane przez strony.

Sąd nie dał wiary zeznaniom powodów (k. 610-610v [00:02:57-00:24:51 i 00:24:51-00:30:38]) w zakresie, w jakim zeznali, że nie mieli świadomości, iż w związku ze zmianą stawki WIBOR wysokość ich rat będzie się zwiększać lub maleć, oraz, że nie wiedzieli w dacie podpisywania umowy, co to jest wskaźnik WIBOR albowiem uzyskanie wszelkich wyjaśnień jest potwierdzone dokumentami podpisanymi przez obie strony, tj. umową, a wcześniej wnioskiem kredytowym.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo główne i ewentualne, zarówno co do powództwa o zapłatę, jak i o ustalenie, należało oddalić z przyczyn podanych poniżej.

W niniejszej sprawie strony zawarły w dniu 17 czerwca 2021 roku umowę
o mieszkaniowy kredyt budowlano-hipoteczny w złotych, który zgodnie umową został oprocentowany według zmiennej stopy procentowanej, której wysokość w czasie trwania umowy będzie ustalana jaki suma wskaźnika referencyjnego WIBOR 6M i marży Banku
w wysokości 2,10 p.p. oraz zmieniana co 6 miesięcy. Spór dotyczył możliwości zastosowania w umowie zawieranej z powodami jako konsumentami zmiennego oprocentowania kredytu opartego w wskaźnik referencyjny WIBOR 6M i w związku tym związanie powodów taką klauzulą umowną. Powodowie z uwagi na abuzywność tych postanowień (ewentualnie ich nieważność) domagali się zasądzenia na ich rzecz sumy uiszczonych części rat kapitałowo-odsetkowych kredytu naliczonych w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR 6M oraz ustalenia, że postanowienia § 3 ust. 1, ust. 2-3 oraz ust. 5-8 umowy są bezskuteczne wobec powodów od chwili jej zawarcia, ewentualnie są nieważne od momentu zawarcia umowy.

W niniejszej sprawie było bezsporne, a nadto nie budziło wątpliwości, że powodowie zawierając z pozwaną umowę kredytu działali jako konsumenci albowiem zgodnie z art. 22 ¹ k.c. za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Wysokość oprocentowania została ustalona w oparciu o składnik zmienny – wskaźnik referencyjny WIBOR 6M oraz stałą marżę banku. Taką możliwość dopuszcza art. 29 ust. 2 ustawy z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2245 z późn. zm.), zgodnie z którym jeżeli strony nie uzgodniły stałej stopy oprocentowania kredytu hipotecznego, sposób ustalania stopy procentowej, o którym mowa w ust. 1 pkt 8 (stopy procentowej, na podstawie której jest obliczana wysokość rat kapitałowo-odsetkowych), określa się jako wartość wskaźnika referencyjnego oraz wysokość marży ustalonej w umowie o kredyt hipoteczny.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Klauzulą niedozwoloną jest więc postanowienie umowy zawartej z konsumentem (lub wzorca umownego), które spełnia łącznie przesłanki określone w przepisie art. 385 ¹ k.c., tj.:

1. nie jest postanowieniem uzgodnionym indywidualnie;

2. nie jest postanowieniem w sposób jednoznaczny określającym główne świadczenia stron;

3. kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz rażąco narusza jego interesy.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 2 k.c. nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (art. 385 ¹ § 4 k.c.)

Nie ulega wątpliwości, że treść umowy łączącej strony nie była negocjowana indywidualnie albowiem umowa została zawarta w oparciu o stosowany przez pozwanego – profesjonalistę wzorzec umowny, a realne możliwości ingerencji powodów w jej treść w istocie ograniczały się do takich kwestii jak kwota kredytu czy dnia spłaty, a nie zaś do kwestionowanych postanowień umownych dotyczących sposobu ustalenie wysokości oprocentowania kredytu.

Idąc dalej należy stwierdzić jednak, że kwestionowane postanowienia umowne określają główne świadczenie stron albowiem zgodnie ze stanowiskiem przyjętym
w orzecznictwie odsetki od udzielonego kredytu bankowego są elementem składowym świadczenia głównego stron umowy kredytu, stanowią bowiem, z jednej strony cenę płaconą przez kredytobiorcę za korzystanie z oddanych mu do dyspozycji środków finansowych banku, z drugiej zaś strony - wynagrodzenie pobierane przez bank za udostępnienie kredytobiorcy tych środków (wyrok SN z 4.11.2011 r., I CSK 46/11, LEX nr 1102253). Jednocześnie postanowienia określające główne świadczenia stron nie podlegają kontroli pod względem abuzywności jeśli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, co również miało miejsce. Postawienia odnoszące się do oprocentowania kredytu zostały sformułowane jednoznacznie
i w sposób przystępny dla przeciętnego konsumenta, w tym w § 3 ust. 7 umowy odniesiono się bezpośrednio do mechanizmu ustalania samego wskaźnika referencyjnego WIBOR 6M, wskazując m.in. na Regulamin stawek referencyjnych (...) i WIBOR. Jednocześnie pozwany zrealizował w niezbędnym stopniu swój obowiązek informacyjny, co potwierdzają oświadczenia powodów zawarte najpierw we wniosku kredytowym, a następnie w samej umowie.

Skoro postanowienia łączącej strony umowy dotyczące sposobu ustalania wysokości oprocentowania nie podlegają badaniu pod kątem ich abuzywności, należało je ocenić pod kątem nieważności podnoszonej przez powodów w powództwie ewentualnym.

Zgodnie z art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek,
w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.).

Kwestionowane postanowienia umowy łączącej strony nie są sprzeczne z przepisami ustawy albowiem jak wskazano na początku możliwość ustalenie zmiennego oprocentowania dopuszcza art. 29 ust. 2 ustawy z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami. Strona powodowa nie wskazała również konkretnej naruszonej zasady współżycia społecznego. Jednocześnie ustalenie zmiennego oprocentowania nie jest sprzeczne z naturą stosunku łączącego strony albowiem nie wykracza poza zasadę swobody umów. W szczególności nie można zgodzić się z tym, że na stronę powodową przerzucono nieograniczone ryzyko zamiany oprocentowania albowiem z § 3 ust. 1 in fine umowy wynika, że oprocentowanie kredytu nie może przekroczyć wysokości odsetek maksymalnych, a powodowie oświadczyli, że są świadomi ryzyka kredytowego związanego ze zmienną stopą procentową, w tym niemożliwości przewidzenia wysokości swojego zobowiązania w przyszłości. Odnosząc się zaś do samego mechanizmu ustalania wysokości wskaźnika referencyjnego WIBOR 6M, to należy wskazać, że to nie pozwany ustala jego wysokość.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zasądzając solidarnie od powodów na rzecz pozwanego kwotę 3617 zł, która obejmowała wynagrodzenie pełnomocnika będącego adwokatem, a ustalone na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1964 z późn. zm.) oraz kwotę 17 zł uiszczoną tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (k. 260).

O odsetkach od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu orzeczono na postawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Mając na względzie powyższe Sąd orzekł jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE
Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron.

Z., dnia 28 listopada 2023 r.